المنظومة النحوية للخليل بن أحمد الفراهيدي

اشارة

سرشناسه : خلیل بن احمد، 100-175 ق.

عنوان و نام پديدآور : المنظومة النحوية للخليل بن أحمد الفراهيدي/ دراسة و تحقیق الاستاذ الدکتور احمد عفیفی

مشخصات نشر : عمان : وزارة التراث القومی و الثقافة، المنتدی الادبی، 1420ق = 2000م = 1379.

مشخصات ظاهری : 233 صفحه

يادداشت : عربی.

یادداشت : کتابنامه :ص.226-230 ؛ همچنین به صورت زیرنویس.

موضوع : زبان عربی -- نحو -- متون قدیمی تا قرن 14

موضوع : Arabic language -- Syntax -- Early works to 20th century

شناسه افزوده : عفیفی، احمد

رده بندی کنگره : PJ6101/خ8م8 1379

رده بندی دیویی : 492/75

شماره کتابشناسی ملی : 3761798

توضیح : «المنظومه النحویه» اثر عربی خلیل بن احمد فراهیدی (100- 175 ق) است که به صورت نظم درباره مسائل نحو نوشته شده است.کتاب از دو بخش تشکیل شده است: بخش اول شامل مطالعه و بررسی زندگی خلیل، توثیق وی و مطالعه ای پیرامون متن منظومه او توسط محقق کتاب می باشد.

بخش دوم، تحت عنوان تحقیق، شامل توصیفی پیرامون منظومه، نسخ خطی آن و عللی که منجر به انجام این منظومه گردید، شده و در ادامه نص منظومه ذکر گردیده است.

روش خلیل در این منظومه، روشی به دور از تفصیل و بیان فلسفه بافی های نحوی است و برای عوام مردم که به دنبال علم نحو هستند، نوشته شده است.

متن کتاب، شامل 293 بیت در علم نحو است که به صورت عروضی به نام «بحر کامل تام» بر وزن: متفاعلن متفاعلن متفاعلن متفاعلن متفاعلن متفاعلن می باشد. این منظومه، بسیاری از ابواب نحو عربی را شامل و قلیلی از آن را ترک نموده است.

قسمت عمده کتاب به به توضیح اقدامات نویسنده، مقدمه و پاورقی های محقق صرف شده است و مباحث نحوی که در این منظومه ذکر شده، شامل بررسی مصطلحات، عناوین، اعلام، مثال ها و نمونه های تطبیق داده شده به همراه دلالت آن ها، قضایای نحوی برای مناقشه و تحلیل کردن، ملاحظاتی درباره روش خلیل است.

در این منظومه، از مسائل اختلافی که بین نحوی هاست دوری گزیده شده، همچنین به قواعد شاذ عربی استناد نشده و ذکری از آن ها به میان نیامده است. به علاوه، به جزئیات، فرعیات و تقسیمات، اشاره ای نشده و فقط به ذکر قواعد عامه و ذکر امثله ای برای آن ها بسنده شده است.

ص: 1

اشارة